Bekir Dural ile |
Karşılaştırmalı Briç |
Ana Sayfa | Hakkımda | Briç Sistemleri | Konvansiyonlar | Konvansiyon Uyum Tablosu | Sayı Sistemleri | Briç Sözlüğü |
Sayı Sistemleri
Briç’de iki farklı Sayı Sistemi vardır. Her iki sistemde de sayı değerleri değişmez ancak sayıların yazılma sistemleri farklıdır. Bunlardan birincisi Rober tamamlamaya dayanan Rober Briç Sayı Sistemidir. İkincisi ise her dağıtılan elin bir öncekinden bağımsız oynandığı ve turnuvalarda uygulanan sistem olan Chicago Sayı Sistemidir. Önce sayı değerlerine kısaca değinelim.
Sanzatu kontratlarında 1 Sanzatu 40 sayı, ondan sonrakiler 30’ar sayıdır. Yani 3 Sanzatu 100 sayı değerindedir ve zon yapar. Renklere gelince, Majör renkler 30 sayı, Minör renkler 20 sayıdır, dolayısıyla örneğin 4 Kör 120 sayı eder ve zon yapar, ama ancak 5 Karo 100 sayı ettiği için Minörlerde zon yapmak ancak 5 seviyesinde mümkündür.
Rober Briç Sayı Sistemi
Haç şeklinde bir tablo çizilir. Bu tabloda dikey çizginin sol tarafı bir ekibin, sağ tarafı ise diğer ekibin puanlarına aittir. Oyun bir kontrata bağlandıktan sonra, kontrat yerine geldiyse kontratın değeri kontrat sahibi ekibin tarafına, yatay çizginin altına yazılır; 3 Pik için 90, 2 SA için 70 gibi. Bu sistemde bu kazanılan sayı daha sonraki herhangi bir elde 100 sayıya tamamlanırsa zon yapılmış olur, o zaman altına çift çizgi çizilir ve bu çizgilerin alttaki rakibin kısmına da uzatılır. Bu çizgi rakibin daha önce part skorlarla almış olduğu sayıları zon yapma açısından geçersiz kılar. Rakip zon yapmak için sıfırdan sayı toplamaya başlar ama daha önce almış olduğu sayılar oyun sonunda skor olarak sayılır. Kuşkusuz bu her iki ekip için de geçerlidir. Yani yatay çizginin altında 90 sayınız varken rakip zon yaparsa, çift çizginin biri sizin 90 sayının altına kadar uzatılır ve artık o 90 sayıyı 100’e tamamlayarak zon yapma olanağı kalmamıştır. Taraflardan biri iki adet zon yaptığı zaman ilk Rober tamamlanmış olur, Rober ikramiyesi eklenerek sayılar hesaplanır ve ikinci Rober’e geçilir. Bir parti üç Rober’den oluşur.
Fazladan alınan ellerin değeri yatay çizginin üstüne yazılır ve zon bağlamada hesaba katılmaz. Eğer oyun çıkmadıysa, yani eksik el alındıysa sayı rakibin kısmına, ve yatay çizginin üstüne yazılır. Alınan ikramiyeler de yatay çizginin üstüne yazılacaktır. Şimdi bu sayıları, Çıkan Eller, Fazla Çıkan Eller, Batan eller ve İkramiyeler başlıkları altında inceleyelim.
Çıkan Eller
Çıkan eller için ne konuşulduysa onun sayısı yazılır. Kontur atıldıysa bu sayı iki ile çarpılır, sürkontur atıldıysa dört ile çarpılır. Yani mesela sürkonturlu 1 Pik 120 sayı yapacağı için zon bağlar.
Fazla Çıkan Eller
Fazladan alınan eller için hesaplanacak sayılar zonda olup olunmadığına, yani daha önce zon bağlayıp bağlamadığınıza, ve kontur çekilip çekilmediğine göre değişir. Bu sayılar fazladan alınan her el için:
Zonda Değil | Zonda | |
Kontursuz | Kendi Değeri | Kendi Değeri |
Konturlu | 100 | 200 |
Sürkonturlu | 200 | 400 |
Batan Eller
Eğer kontur atılmadıysa eksik alınan her el için karşı tarafın ikramiye kısmına, kontrat sahibi zonda değilse 50 sayı, zondaysa 100 sayı yazılır.
Kontur atıldıysa batar sayıları zonsuz durumda (2n-1)x100 formülü ile, zonlu durumda (3n-1)x100 formülü ile hesaplanır ve karşı tarafın ikramiye kısmına yazılır. Sürkontur atılması durumunda da bu sayılar 2 ile çarpılır. Burada “n” harfi oyunun kaç battığını gösterir.
Sonradan, zonsuz konturlu batışlarda üçüncü batardan sonraki her batış için de 300 sayı yazılmaya başlanmıştır. Yani formüle göre batarlar 100 – 300 – 500 – 700 – 900 – şeklinde gitmesi gerekirken 3 batardan sonrasını daha fazla cezalandırmak amacıyla yapılan yeni düzenlemeye göre 100 – 300 – 500 – 800 – 1100 – şeklinde gidecektir.
İkramiyeler
Zonda Değil | Zonda | ||
Rober Bitirme | 700 | 500 | Rakip Takımın Zonu |
Şlem | 500 | 750 | |
Grand Şlem | 1000 | 1500 | |
Bir elde kozun 4 onörü | 100 | 100 | |
Bir elde kozun 5 onörü | 150 | 150 | |
Sanzatu'da 4 As | 150 | 150 |
Şlem veya Grandşlem ikramiyelerini almak için bu deklarasyonlarda bulunmuş ve oyunu yapmış olmanız gerekir. 4 seviyesinde oynayıp 6 çıkarak şlem ikramiyesi alamazsınız.
Onör ikramiyeleri her iki taraf için de geçerlidir. Yani siz 1 Trefl oynarken rakip bir elde 4 Trefl onörüyle kendi hanesine ikramiye olarak 100 sayı yazdırabilir. Son yıllarda bu onör ikramiyeleri, tamamen şansa bağlı bir durum olduğu için çoğu masada anlaşmalı olarak uygulanmamaktadır.
Şimdi bir örnek tablo ile sayıları biraz daha açıklayalım.
500 30 |
500 200 |
700 500 |
100 320 |
100 970 |
700 30 300 |
||
70 |
120 |
180 |
120 |
||||
60 40 |
100 |
90 |
40 40 |
100 |
|||
|
200 |
||||||
Yukarıda üç Rober’de tamamlanmış bir parti görüyorsunuz. Şimdi tüm oyunları ve alınan sayıları açıklamaya çalışalım.
Birinci Rober
İkinci Rober
Üçüncü Rober
Chicago Sayı Sistemi
Bu sistemin değişik versiyonları vardır. Öncelikle biz size uygulanması son derece kolay bir karma sistem önereceğiz, sonra diğer versiyonlarla aradaki farkları göstereceğiz. Anlatacağımız sistemin Rober Briçten en önemli farkı oynanacak oyun sayısının sınırlı olmasıdır. En az dört oyun oynanması gerekir, yani herkes bir kez kağıt dağıtacaktır; oyun sayısı kuşkusuz dördün katları şeklinde artırılabilir. Bir diğer önemli fark ise her kağıt dağıtımında oynanan oyunun bir öncekinden bağımsız olmasıdır. Yani her el kendi içinde biter, 2 Pik oynadıysanız o aldığınız 60 sayıyı, bir sonraki elde 100 sayıya tamamlayıp zon yapmak diye bir şey yoktur. Alacağınız puanı bir seferde alırsınız ve ikinci oyuna sıfırdan başlanır. Bu sistemde onör ikramiyeleri yazılmaz. Aşağıdaki gibi bir tablo hazırlanır:
Zonda |
Biz | Siz | |
1. Oyun | Kimse | 140 | - |
2. Oyun | Siz | 110 | - |
3. Oyun | Biz |
170 |
- |
4. Oyun | Herkes | - | 650 |
5. Oyun | Kimse | 1260 | - |
6. Oyun | Siz | 100 | - |
7. Oyun | Biz | - | 430 |
8. Oyun | Herkes | - | 190 |
Yukarıda 8 el oynanacak bir tablo çizilmiştir. Bu sayı sisteminde kimin zonda olup kimin olmadığı önceden belirlenmiştir. Soldan ikinci Kolon, oynanacak oyunda hangi tarafın zonda olduğunu göstermektedir. Alınan puanlar da Biz ve Siz kolonlarına yazılacaktır. İlk kağıdı, tabloyu tutacak kişinin ortağı dağıtır ve ilk oyunda tabloda da görüldüğü gibi kimse zonda değildir. Fazla çıkan ve batan eller bu zon durumuna göre değerlendirilir.
Bu sistemde Part skor bir sonraki oyuna taşınmadığı, ve iki zon yaparak Rober ikramiyesi kazanmak söz konusu olmadığı için, oyun çıkarma ve Zon yapma ikramiyeleri vardır. Manş skor dışında herhangi bir kontrat oynayan kişi kontratını yaparsa, diğer sistemde alacağı sayıya ek olarak zonda değilse 50, zonda ise 100 sayı oyun çıkarma ikramiyesi kazanır. Mesela 2 Pik oynadınız ve bir fazla çıktınız. Diğer sayı tablosuna göre çizginin altına 60, üstüne 30 sayı yazıyordunuz. Bu sisteme göre kendi hanenize zonda değilseniz 90+50, zonda iseniz 90+100 yazarsınız, ve o sayı orada biter, bir sonraki oyuna aktarılmaz.
Eğer Manş skor oynuyor ve zon yapıyorsanız, alacağınız puana ilaveten zonda değilseniz 300, zonda iseniz 500 puan yazarsınız. Mesela 4.Oyunda tabloda da görüleceği gibi Herkes zonda, rakip 4 Kör oynadı ve bir fazla yaptı. Alacakları sayı 150+500=650’ dir. Diyelim ki 5.Oyunda konturlu Şlem Pik oynadınız, bir fazla çıktınız ve zonda değilsiniz. Alacağınız puan 180x2+100+300+500=1260’ dır ve bu sayının tamamı sizin hanenize tek kalem olarak yazılır. Fazladan alınan ve eksik alınan eller için sayılar aynı diğer sistemde olduğu gibi hesaplanır.
Şimdi yukarıdaki tabloda yer alan oyunların sayılarını açıklayalım.
Chicago Sayı sistemi ilk uygulandığı zaman, amaç sadece oyun sayısını sınırlamaktı. Rober Bricinde bir taraf iki zon yapmadan Rober tamamlanmadığı için oyunu sonsuza kadar sürdürmek mümkündür. Bunu önlemek için Chicago sayı sistemi yaratıldı ve oyun sayısı sınırlanırken, ilk başlarda karma bir sistem uygulandı. Orijinal Chicago sisteminde gene dört oyun esastı, fakat bir oyunda aldığınız part skor, bir sonraki oyuna taşınıyordu. Mesela ilk oyunda 2 Pik oynadınız ve 9 el alarak 3 çıktınız, aşağıya 60, yukarıya 30 sayı yazılır. Çizelge Rober Briç çizelgesiyle yukarıda anlattığımız çizelgenin bileşimi gibidir. Dört oyun için yukarıda Chicago başlığı altında anlattığımız gibi bir çizelge hazırlanır ama burada Biz ile Siz arasındaki dikey çizgi yukarı doğru devam eder, fazlalar ve ikramiyeler yukarı yazılır. İkinci oyunda 1 Sanzatu oynayarak zonu tamamlamanız mümkündür, bu durumda da aşağıya 40 yukarıya zon ikramiyesi olan 300 sayıyı yazarsınız. Zon ikramiyesinin kaç yazılacağı zonun tamamlandığı elde zonda olup olmamanıza bağlıdır. Ancak ikinci oyunda rakip zon yaparsa, artık ilk oyundaki 60 sayıyı 100 sayıya tamamlayarak zon yapma şansınız kalmamıştır. Gördüğünüz gibi burada da Rober ikramiyesi değil, zon ikramiyesi söz konusudur. Part skoru zona tamamlamak mümkün olduğu için oyun çıkarma ikramiyesi yok; sadece dördüncü oyun için Part skorla sonuçlanması halinde 100 sayı ikramiyesi vardır. Şimdi de yukarıdaki sekiz eli bu sisteme göre yazalım.
|
300 30 |
||
Zonda |
Biz | Siz | |
1. Oyun | Kimse | 60 | - |
2. Oyun | Siz | 60 | - |
3. Oyun | Biz |
70 |
- |
4. Oyun | Herkes | - | 650 |
5. Oyun | Kimse | 1260 | - |
6. Oyun | Siz | 100 | - |
7. Oyun | Biz | - | 430 |
8. Oyun | Herkes | - | 190 |
Gördüğünüz gibi çok farklı değil. Yukarı yazılan sayılar ilk oyundaki bir fazla, ve ikinci oyunda tamamlanan zon ikramiyesi. Diğerlerinde tek oyunda zon bağlandığı için ikramiyelerin yukarı yazılmasına gerek yok. 8. Oyunda ise çıkarılan part skora 100 sayı ikramiye eklendi. Bu oyun dörtlü turun son oyunu olduğu için Part skor bir sonraki oyuna taşınmayacaktır. Sonuçta da küçük bir değişiklik var; 510 değil 610 sayı ilerdeyiz.
Bir diğer sistem Duplicate Sayı Sistemidir. Bu sistemin bizim ilk anlattığımız Chicago sisteminden farkı, Part skor için her durumda 50 sayı ikramiyesi olması, konturlu ve sürkonturlu çıkarılan her oyun için 50’şer sayı ayrıca ikramiye yazılmasıdır. Yani mesela, zonda sürkonturlu 1 Karo oynayıp oyunu yaparsanız alacağınız sayı (20x4)80+50+50+50=230 olur. 80 sayı sürkonturlu 1 Trefl için, ilk 50 sayı oyun yapıldığı için, ikinci 50 konturlu oyun yapıldığı için, üçüncü 50 de sürkonturlu oyun yapıldığı için yazılmıştır. Zonda olmasaydınız da aynı sayıyı alacaktınız. Eğer zon yapıyorsanız ilk yazdığımız 50 sayı yerine zonda 500, zonsuz 300 sayı yazmanız gerekecekti. Diğer sayılar tamamen yukarıda anlattığımız gibidir. Bu sistem turnuvalarda uygulanan sistemdir, dolayısıyla genelde en az 8 kişiyle, yani iki masa oynanır, zon sıraları da Chicago’ya göre farklıdır.
Chicago sistemi daha sonraları Duplicate Sistem gibi oynanmaya başlanmıştır. Zon ikramiyeleri 300 ve 500, Part skor oyun çıkarma ikramiyesi 50 sayı olarak yazılır, part skor bir sonraki ele taşınmaz, ancak 50 sayı kontur ve sürkonturlu oyun yapma ikramiyeleri yoktur. Yani bizim bu başlık altında ilk anlattığımız Karma sisteme göre tek farkı Part skor için zonda da, zonsuz da 50 sayı ikramiye yazıyor olmasıdır. Ayrıca zon sırası da değişmiştir. Eskiden 2 ve 3 üncü oyunlarda kağıdı dağıtan taraf zonda olurken, yeni düzende tam tersi tercih edilmiştir.
Turnuvalarda Puanlama
Turnuvalarda Duplicate Sayı sisteminin uygulandığını daha önce belirtmiştik. Turnuvalarda oynanacak eller önceden dağıtılmıştır ve her el tüm ekipler tarafından oynanmak durumundadır. Dolayısıyla şans faktörü tamamen ortadan kalkar, her eli en iyi değerlendiren en yüksek puanı alır. Şimdi bu puanlamanın nasıl yapıldığına bakalım. Her oyun için maksimum puan masa sayısıyla belirlenir. Turnuvada en az iki masa olması gerekir ve iki masa için bir ekibin bir oyunda kazanacağı maksimum maç puanı 2’dir. Ondan sonra ilave her masa için 2 puan ilave edilir. Mesela 4 masa oynanıyorsa, maksimum oyun puanı 6 ‘dır.
Şimdi 4 masalı bir turnuva için, ilk oyunda her masada oynanan oyun ve sonuçlara göre bir tablo hazırlayalım.
Kontrat |
Kontrat Sahibi |
Sonuç |
K-G |
D-B |
K-G |
D-B |
3 SA | D-B Ekip 1 | 1 Battı | 50 | - | 6 | 0 |
4 Pik | D-B Ekip 2 | Bien | - | 420 | 2 | 4 |
4 Pik | D-B Ekip 3 | 1 Fazla | - | 450 | 0 | 6 |
3 Pik | D-B Ekip 4 | 1 Fazla | - | 170 | 4 | 2 |
Şimdi de yukarıdaki tabloyu açıklayalım. 1.Masada Doğu-Batı 3 SA oynadı ve 1 Battı bu nedenle Kuzey-Güney’in hanesine 50 sayı yazıldı. 2.Masada aynı kağıdı gene Doğu-Batı’da oturan 2.Ekip 4 Pik oynadı ve Bien yaptı, yani oyunu tam çıkardı ve 420 sayı aldı. 3.Masada Doğu-Batı 4 Pik oynadı ve 1 fazla çıkardığı için 450 sayı kazandı, son masada ise gene Doğu-Batı 3 Pik oynadı ve 1 fazla çıkararak 170 sayı yazdırdı. Bunlar bir board’da yani bir oyunda alınan sayılar. Son iki kolon ise Maç Puanlarını gösteriyor. Doğu-Batı’da en iyi performansı gösteren 3.Ekip 6 puan, 2.Ekip 4 puan, 4.Ekip 2 puan ve 1.Ekip 0 puan aldılar, rakipleri olan Kuzey-Güney ekipleri de, bu puanları 6 puana tamamlayan puanları kazanmış oldular. Yani 0 puan alan Doğu-Batı’nın karşısında oturan Kuzey-Güney 1.Ekip 6 puan kazanmış oldu.
Bu şekilde kaç oyun oynanırsa, sonunda bütün maç puanları toplanır ve ekiplerin kazandığı toplam puan ortaya çıkmış olur.
Her ekibin bir boardda oynadığı oyun ve aldığı sayı her zaman farklı olmaz. Mesela yukarıdaki örnekte 3.Ekip 4 Pik’i 1 fazla çıkarmamış ve Bien yapmış olsaydı, 2.Ekiple sayıları eşit (420) olacaktı. Bu durumda ilk sırada olduklarına göre ilk iki sıranın maç puanlarını paylaşacaklardı ve her ikisi de (6+4)/2=5 puan kazanmış olacaklar, rakipleri de 1’er puan alacaklardı. Dolayısıyla bir oyunda tüm masalarda aynı oyunun oynanıp aynı puanların alınması halinde tüm ekiplerin 3 puan kazanmış olacağını hesaplamak zor olmayacaktır.
Peki diğer masalarda oyun oynanırken, bir masada oyun açılmazsa, yani herkes pas geçerse ne olur? Pas geçilen masada her iki ekip de hanesine 0 sayı yazdırır, bu 0 sayı yukarıdaki tabloda (-) işareti alan ekiplerden iyi durumda olur. Çünkü (-) işareti alan ekiplerin sayısı aslında rakibin aldığı sayının eksi halidir. Yani Kuzey-Güney 2.Ekibin sayısı aslında (–420) dir. Böyle bir durumda puanlama aşağıda görülen tablodaki gibi olacaktır.
Kontrat |
Kontrat Sahibi |
Sonuç |
K-G |
D-B |
K-G |
D-B |
3 SA | D-B Ekip 1 | 1 Battı | 50 | - | 6 | 0 |
4 Pik | D-B Ekip 2 | Bien | - | 420 | 0 | 6 |
Pas | D-B Ekip 3 | - | 0 | 0 | 4 | 2 |
3 Pik | D-B Ekip 4 | 1 Fazla | - | 170 | 2 | 4 |
Bir de oyunun herhangi bir nedenle tamamlanamadığı bir masadaki durumu inceleyelim. Bu durumda o masadaki iki ekip toplam puan olan 6 puanı 3-3 paylaşırlar. Diğer masalardaki puanlama her ekipten 1’er puan düşülerek hesaplanır. Yani en iyi performansı gösteren ekip 6 değil 5 puan kazanır, ikinci ekip 3, üçüncü ekip 1 puan kazanır. Dolayısıyla şunu söyleyebiliriz; bir boardda tüm Doğu-Batı’ların kazandığı toplam puan hiçbir zaman değişmez, 4 masa örneğinde 12 puanı geçemez.